Bệnh nhiễm sắc tố đại tràng (Melanosis coli) - Example 1

  Tác giả: Bs. Lê Hữu Thắng

Trình bày lâm sàng

Bệnh nhân nữ, 49T, táo bón, hay đau âm ỉ quanh rốn, được giới thiệu đến nội soi đại tràng

 Hình ảnh

Mặc dù còn ít phân chỗ manh tràng, nhìn chung ruột được chuẩn bị khá tốt, nhìn rõ niêm mạc đại tràng. Điều đáng chú ý làm sự biến đổi sắc tố nâu đậm, dạng khảm nhìn giống da báo ở niêm mạc đại tràng, sự lắng đọng sắc tố này không thấy ở van bauhin. 

Bình luận

Khi hỏi lại bệnh nhân có dùng thuốc nhuận tràng trong thời gian dài, kèm hình ảnh nội soi ở trên hướng đến chẩn đoán Melanosis coli. Sự biến đổi màu sắc niêm mạc đại tràng ở bệnh melanosis coli có thể từ nâu nhạt cho đến đen sẫm.

Tìm hiểu về bệnh

Melanois coli đặc trưng bởi sự lắng đọng sắc tố lipofucin trong đại thực bào ở lớp đệm niêm mạc. Tùy theo số lượng các đại thực bào này mà niêm mạc ruột kết có màu nâu đến đen. Sắc tố lipofucin có thể có nguồn gốc từ các bào quan của tế bào biểu mô hoặc đại thực bào bị tổn thương trong quá trình điều trị. 

Về mặt mô học, sắc tố lipofurin trong đại thực bào có màu nâu sẫm, dạng hạt, và những tế bào này có thể nằm ở bất kỳ vị trí nào trong mô đệm. Sắc tố chứa glycolipid polyme hóa, glycoprotein và melanin và thường liên quan đến thuốc nhuận tràng anthraquilon (cascara sagrada, aloe, senna, rhubrab và frangula). Có nghiên cứu cho rằng anthraquilon làm gia tăng quá trình chết tế bào theo chương trình của tế bào biểu mô bề mặt ruột kết, tạo sự lắng đọng lipofurin trong đại thực bào. 

Bản thân Melanosis coli là một tổn thương lành tính. Sau khi ngưng sử dụng thuốc nhuận tràng anthraquinon, sắc tố này sẽ từ từ biến mất, thường trong khoảng 9-12 tháng.

Đặc điểm nội soi

Niêm mạc ruột kết có thể có màu nâu đến đen, tùy thuộc vào lượng sắc tố hiện có. Đôi khi, sắc tố nổi rõ đến mức niêm mạc cho thấy nhiều ổ tổn thương dạng polyp nhỏ li ti màu trắng trên nền nâu (như hình trên). Các tổn thương màu trắng này đại diện cho sự bình thường hoặc các tập hợp lympho tăng sản không chứa sắc tố. Vì lắng đọng sắc tố ở bệnh này không có liên quan đến ruột non và một số bệnh lý của đại tràng ở van bauhin, đoạn cuối hồi tràng, polyp đại trực tràng và niêm mạc viêm nên ta có thể phân biệt với lắng đọng sắc tố.

Tài liệu tham khảo

1.Systemic Illnesses Involving the GI Tract

DAVID N.B. LEWIN, in Surgical Pathology of the GI Tract, Liver, Biliary Tract, and Pancreas (Second Edition), 2009

2. Large Intestine (Colon)

ROBERT E. PETRAS, WENDY L. FRANKEL, in Modern Surgical Pathology (Second Edition), 2009

3. Gastrointestinal Toxicology

D.L. Earnest, in Comprehensive Toxicology, 2010